1403/12/21

اهرام مصر را  چه کسی، چگونه و در چه مدت آن‌ها را ساخته است. پاسخ این سؤال بر اساس اطلاعات تاریخی و باستان‌شناسی موجود ارائه می‌شود:

چه کسی؟

اهرام مصر توسط فراعنه مصر باستان، به‌ویژه در دوره پادشاهی قدیم (حدود ۲۶۳۰ تا ۲۶۱۱ پیش از میلاد)، ساخته شدند. معروف‌ترین اهرام، یعنی اهرام جیزه، به سه فرعون از دودمان چهارم نسبت داده می‌شوند:

خوفو (Khufu): سازنده هرم بزرگ جیزه، بزرگ‌ترین و معروف‌ترین هرم.

خفرع (Khafre): سازنده هرم دوم در جیزه که با مجسمه ابوالهول همراه است.

منکورع (Menkaure): سازنده هرم سوم و کوچک‌تر در جیزه.

این اهرام به دستور فراعنه و با مدیریت مهندسان، معماران و کارگران مصری ساخته شدند. هرودوت، تاریخ‌نگار یونانی، نیز به خوفو به‌عنوان سازنده هرم بزرگ اشاره کرده است.

چگونه؟

ساخت اهرام با استفاده از فناوری و سازمان‌دهی شگفت‌انگیز آن زمان انجام شد:

مصالح: سنگ‌های آهکی و گرانیت از معادن محلی (مانند طره و اسوان) استخراج می‌شدند. سنگ‌ها با ابزارهای مسی و سنگی بریده و تراشیده می‌شدند.

حمل‌ونقل: سنگ‌ها با قایق از طریق رود نیل منتقل و سپس با استفاده از سورتمه‌های چوبی و نیروی انسانی روی سطح لغزنده (احتمالاً با آب مرطوب شده) جابه‌جا می‌شدند.

ساخت: کارگران بلوک‌ها را با استفاده از رمپ‌های موقتی (که احتمالاً مستقیم، زیگزاگی یا دایره‌ای بودند) به بالا می‌بردند و با دقت در جای خود قرار می‌دادند. نظریه‌های متعددی درباره جزئیات این رمپ‌ها وجود دارد، اما شواهد قطعی هنوز کشف نشده است.

نیروی کار: برخلاف باور قدیمی که بردگان اهرام را ساختند، باستان‌شناسان امروزی معتقدند کارگران ماهر و کشاورزان فصلی (در زمان طغیان نیل که کشاورزی متوقف می‌شد) در این پروژه‌ها کار می‌کردند. آن‌ها در دهکده‌هایی نزدیک محل ساخت زندگی می‌کردند و دستمزد دریافت می‌کردند.

در چه مدت؟

مدت زمان ساخت اهرام به بزرگی و پیچیدگی آن‌ها بستگی داشت:

هرم بزرگ خوفو: تخمین زده می‌شود که حدود ۲۰ تا ۳۰ سال طول کشیده باشد. هرودوت ادعا کرده که ۱۰۰,۰۰۰ نفر در مدت ۲۰ سال روی آن کار کردند، اما این عدد احتمالاً اغراق‌آمیز است. باستان‌شناسان امروزی估计 می‌کنند که ۲۰,۰۰۰ تا ۴۰,۰۰۰ کارگر در این پروژه شرکت داشتند.

اهرام دیگر: هرم خفرع و منکورع به دلیل اندازه کوچک‌تر، احتمالاً در بازه زمانی کوتاه‌تری (۱۰ تا ۲۰ سال) ساخته شدند.

نکته تکمیلی:

ساخت اهرام نه تنها یک شاهکار مهندسی بود، بلکه نشان‌دهنده قدرت سازمان‌دهی، ثروت و اعتقادات مذهبی مصریان باستان بود. آن‌ها این سازه‌ها را به‌عنوان مقبره‌هایی برای تضمین زندگی پس از مرگ فراعنه می‌ساختند.

جزئیات بیشتر درباره ابزارها

 ابزارهای مورد استفاده در این پروژه عظیم با توجه به فناوری عصر برنز (حدود ۲۶۳۰ تا ۲۶۱۱ پیش از میلاد) طراحی شده بودند و با وجود سادگی، بسیار کارآمد بودند. 

1. ابزارهای برش و تراش سنگ

اسکنه‌های مسی (Copper Chisels):

مصریان باستان از مس، که فلزی نرم اما قابل سخت‌کاری بود، برای ساخت اسکنه استفاده می‌کردند. این اسکنه‌ها با چکش‌های سنگی (معمولاً از دولریت یا سنگ سخت‌تر) به کار گرفته می‌شدند تا سنگ‌های آهکی نرم‌تر را بتراشند.

کاربرد: برای برش اولیه سنگ‌ها از معادن و شکل‌دهی به بلوک‌ها.

محدودیت: مس به سرعت کند می‌شد، بنابراین کارگران باید مرتباً آن‌ها را تیز می‌کردند.

چکش‌های سنگی (Stone Hammers):

این چکش‌ها از سنگ‌های سخت‌تر مثل دولریت یا کوارتزیت ساخته می‌شدند و وزن‌های مختلفی داشتند (از چند کیلو تا سنگین‌تر).

کاربرد: برای ضربه زدن به اسکنه‌ها یا خرد کردن سنگ‌ها به قطعات کوچک‌تر.

اره‌های مسی (Copper Saws):

اره‌هایی با تیغه‌های مسی که گاهی با مواد ساینده مثل شن کوارتز تقویت می‌شدند.

کاربرد: برای برش دقیق‌تر سنگ‌ها، به‌ویژه در مراحل نهایی ساخت یا تزئینات داخلی مقبره‌ها. شن کوارتز به‌عنوان ساینده به برش سنگ‌های سخت‌تر مثل گرانیت کمک می‌کرد.

2. ابزارهای اندازه‌گیری و تراز

شاقول (Plumb Bob):

ابزاری ساده شامل یک وزنه متصل به نخ که برای اطمینان از عمود بودن دیوارها و سطوح استفاده می‌شد.

کاربرد: در تراز کردن بلوک‌ها و اطمینان از پایداری سازه.

گونیاها و خط‌کش‌های چوبی (Wooden Squares and Rulers):

از چوب یا گاهی سنگ ساخته می‌شدند و برای اندازه‌گیری زوایا و طول استفاده می‌شدند.

کاربرد: برای قرار دادن دقیق بلوک‌ها و حفظ تقارن هرم.

تراز آبی (Water Level):

مصریان احتمالاً از کانال‌های کوچک آب برای بررسی سطح افقی استفاده می‌کردند، زیرا آب به طور طبیعی تراز می‌شود.

کاربرد: تضمین اینکه پایه هرم کاملاً صاف باشد، که برای پایداری ضروری بود.

3. ابزارهای حمل‌ونقل

سورتمه‌های چوبی (Wooden Sledges):

تخته‌های چوبی محکمی که سنگ‌ها روی آن‌ها قرار می‌گرفتند و با طناب کشیده می‌شدند.

کاربرد: برای جابه‌جایی بلوک‌های سنگین (بعضی تا ۲.۵ تن وزن داشتند) روی زمین. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که زمین را با آب مرطوب می‌کردند تا اصطکاک کاهش یابد.

طناب‌ها (Ropes):

از الیاف گیاهی مثل کنف یا پاپیروس ساخته می‌شدند.

کاربرد: برای کشیدن سورتمه‌ها یا بالا بردن سنگ‌ها روی رمپ‌ها با نیروی انسانی .

غلتک‌های چوبی (Wooden Rollers):

استوانه‌های چوبی که زیر سنگ‌ها قرار می‌گرفتند تا حرکت آن‌ها آسان‌تر شود.

کاربرد: در برخی موارد برای جابه‌جایی سنگ‌ها در مسافت‌های کوتاه، هرچند استفاده گسترده از آن‌ها بحث‌برانگیز است، زیرا شواهد قطعی کمی وجود دارد.

4. ابزارهای تکمیلی

دریل‌های دستی (Bow Drills):

ابزاری با یک میله چوبی و طناب که با حرکت کمانی چرخانده می‌شد.

کاربرد: برای سوراخ کردن سنگ‌ها، به‌ویژه در اتصالات یا تزئینات.

سوهان‌های سنگی (Stone Abraders):

قطعات سنگی کوچک‌تر که برای صاف کردن سطوح استفاده می‌شدند.

کاربرد: در پرداخت نهایی بلوک‌ها، به‌ویژه برای سنگ‌های نمای خارجی که در ابتدا با سنگ آهک سفید پوشیده شده بودند.

فناوری و ابتکارات:

مصریان از مواد ساینده مثل شن کوارتز در کنار ابزارهای مسی استفاده می‌کردند تا برش سنگ‌های سخت‌تر مثل گرانیت را ممکن کنند. این روش نیاز به نیروی انسانی زیاد و صبر فراوان داشت.

ابزارها با توجه به سادگی‌شان، به شدت به مهارت کارگران وابسته بودند. باستان‌شناسان شواهدی از کارگاه‌های ابزارسازی در نزدیکی اهرام یافته‌اند که نشان‌دهنده تولید انبوه و تعمیر مداوم ابزارها است.

نکته جالب:

در نزدیکی اهرام جیزه، بقایای ابزارهایی مثل اسکنه‌های شکسته و چکش‌های سنگی کشف شده که تأیید می‌کند این ابزارها در محل استفاده و تعمیر می‌شدند. همچنین دیوارنگاره‌ها و متون مصری (مثل نوشته‌های هرودوت) به استفاده از این ابزارها اشاره دارند.